Londyńskie ABC

W brytyjskiej stolicy działa metro, są też autobusy, kolej, a także linie tramwajowe. Z pozoru może się więc wydawać, iż dotarcie gdziekolwiek nie powinno nastręczać większych trudności. O tym, iż może to być złudne myślenie, przekonał się z pewnością każdy, kto tu mieszka. Znane powiedzenie mówi, iż „kobieta zmienną jest”, myśl ową w równej mierze można odnieść do londyńskiej komunikacji. Ci z nas, którzy nie są zmotoryzowani, mają możliwość codziennie przekonać się o urokach bądź niedogodnościach miejscowego transportu publicznego. W zależności od miejsca zamieszkania i miejsca, w które się udajemy korzystamy z różnych form transportu i różnie za nie płacimy.

1. Rower	do góry
Teoretycznie najtańszym i jednym z najlepszych środków transportu w Londynie jest rower. O ile jednak ze względu na walory „ekonomiczne” jest to środek coraz częściej wybierany przez naszych rodaków, ale nie dla wszystkich. Mogą bowiem z niego korzystać głównie osoby pokonujące mniejsze odległości i bez kłopotliwego zazwyczaj bagażu. Ważną rolę odgrywa tu także wiek, kondycja i rodzaj wykonywanej pracy. - Nie wyobrażam sobie jazdy rowerem z Ealing na Canary Wharf, gdzie pracuję na budowie. Sama „podróż” metrem zajmuje mi średnio półtorej godziny w jedną stronę - mówi Darek Brzostowski.
2. Metro	do góry
Najbardziej popularnym środkiem lokomocji jest oczywiście metro, posiadające w chwili obecnej 12 linii, oznaczonych na mapkach różnymi kolorami. London Underground założony został w roku 1863, a po 143 latach od chwili uruchomienia pierwszej linii przewozi około 3 mln pasażerów dziennie! - Nie powiem, że jest niezawodne, bo zdarza się, że jakaś linia nie działa, jednak za 26 funtów mam zapewniony w miarę bezpieczny dojazd do pracy, bo tyle kosztuje mnie bilet oyster - mówi Darek. Wspomniany oyster, to elektroniczny bilet, który w zależności od opcji można doładować i podróżować metrem, autobusem lub choćby kolejką DLR. Jednak wysokość opłat zależna jest od stref, które musimy po drodze pokonać. Najdroższe są te „obsługujące” także I strefę, tańsze te, które strefę tę omijają. Sposób na leniwych - Zanim zdecydowałam się na skorzystanie z konkretnego środka lokomocji, podpytywałam znajomych, co najtaniej, jak najszybciej, po czym opracowałam własny sposób dla leniwych - mówi Ania Czerkawska, która dojeżdża ze Stamford Hill na Oxford Circus. Jej sposób, który jest dość powszechnie praktykowany i wykorzystywany wśród osób pracujących w centrum, jest prosty: do końca drugiej strefy dojeżdża się metrem, a dalszą część trasy pokonuje autobusem. - Jest to całkiem funkcjonalne, oszczędne i zmusza, żeby zaprzyjaźnić się ze środkami komunikacji - dodaje Ania, która zdecydowanie preferuje podróż autobusem, „bo w metrze duszno i nic nie widać, oprócz ściśniętych i zwykle czytających coś ludzi”. Londyńskie metro (Underground, ale nazywane również The Tube) jest szybkim i wygodnym środkiem komunikacji. Podróżowanie metrem jest bardzo łatwe - jest świetnie oznakowane i nawet dla osób nie mówiących po angielsku nie powinno stanowić problemu. Pociągi odjeżdżają co około 5 minut (w zależności od trasy), a metro jest otwarte od 5:30 do północy. Dla osoby pierwszy raz podróżującej metrem wszystko może wydawać się bardzo skomplikowane - dokładne przeczytanie poniższego tekstu powinno rozwiać wszelkie wątpliwości. Całe metro podzielone jest na kilka linii oznaczonych różnymi kolorami: Bakerloo - brązowy Central - czerwony Circle - żółty (Circle - żółty) District - zielony East London - pomarańczowy Hammersmith & City - różowy Jubilee - szary Metropolitan - śliwkowy Northern - ciemnoszary Piccadilly - ciemnoniebieski Victoria - niebieski Waterloo & City - niebieskozielony DLR (Docklads Light Rail, DLR) - ciemnozielony National Rail (zwykła kolej) - czarny Mapy metra można znaleźć na www.thetube.com. Znajduje się tam również serwis pozwalający na dokładne zaplanowanie podróży (Journey Planner). Aby zobaczyć przykładową mapę metra należy kliknać tutaj (330 kB). Na każdej stacji metra znajdują się bezpłatne ulotki informujące o rodzajach i cenach biletów jak również darmowe kompletne mapy całego londyńskiego metra. Jak podróżować? W zależności od kierunku, w którym chcemy jechać, na stacji metra należy wybrać odpowiedni kierunek (Eastbound - na wschód, Westbound - na zachód, Southbound - na południe, Northbound - na północ), w przeciwnym wypadku trzeba się będzie wrócić i przejść na druga stronę linii poprzez system korytarzy. Całe metro i wszystkie linie są doskonałe opisane, wiec znalezienie odpowiedniego kierunku jest naprawdę łatwe. W każdym wagoniku kolejki znajduje się dokładna mapa trasy - można więc na bieżąco śledzić ile stacji zostało do przystanku docelowego. Ostatnio została nawet wprowadzona dodatkowa opcja - głos informujący (po angielsku) jaka będzie następna stacja. Na każdej stacji metra znajdują się duże napisy z nazwa stacji (charakterystyczne czerwono-białe koło). Nawet bez usilnego wypatrywania trudno jest je przegapić, ponieważ rozmieszczone są dość gęsto po obu stronach torów. Wszystkie stacje metra wyposażone są w bramki biletowe - można wejść tylko jeśli posiada się aktualny bilet. Należy podejść do automatu oznaczonego zieloną strzałką na małym wyświetlaczu (jeśli zamiast zielonej strzałki jest czerwony krzyżyk to bramka przeznaczona jest dla ludzi poruszających się w przeciwnym kierunku). Po wsunięciu biletu w odpowiedni otwór (zawsze umieszczony jest rysunek w jaki sposób bilet powinien zostać wsunięty), automat skanuje czy jest on ważny, oddaje bilet, po czym otwiera bramkę przez którą można przejść. Bilet oczywiście należy zabrać, ponieważ przy opuszczaniu stacji metra obowiązuje podobna procedura - po wsunięciu biletu automat skanuje go i otwiera bramkę. Jeśli był to bilet jednorazowy, to bilet jest zatrzymywany. Jeśli zaś jest to bilet wielokrotnego użytku to jest on oddawany. Jeśli po włożeniu biletu automat nie otwiera bramki, oznacza to, ze bilet nie jest ważny. Jeśli przez przypadek został kupiony zły bilet, to wówczas należy podejść do okienka (które zawsze znajduje się gdzieś przy bramkach) - trzeba będzie dopłacić obsłudze ewentualna różnice w cenie biletów i wtedy będzie można opuścić stacje. Bramki są dość wąskie i mogą sprawiać kłopot przy przenoszeniu dużych walizek - dlatego tez jest zawsze co najmniej jedna specjalna bramka do przepuszczenia dużych gabarytowo bagaży (np. wózków dziecięcych). W razie problemów należy poprosić obsługę stacji. Przejazdy w systemie Oyster (patrz również opis wyżej) opłacane są w sposób elektroniczny - odpowiednia karta musi zostać przystawiona do czytnika. Jeśli zachodzi potrzeba przesiadki z jednej linii na inną (można się przesiadać dowolną ilość razy w ramach jednej podroży i oczywiście w obowiązujących strefach), to można to zrobić na dowolnej stacji, na której jest to możliwe. Zwykle przystanki metra są zaznaczone na rozkładzie jako małe prostopadłe prostokąciki tego samego koloru co kolor linii: Stacje przesiadkowe, krzyżujące się z innymi liniami, oznaczone są białymi kółkami. Dodatkowo położenie tych kółek symbolizuje pomiędzy którymi liniami przesiadki są możliwe: Przesiadki są tak zorganizowane, że nie ma potrzeby wychodzenia ze stacji - nie ma wiec również potrzeby przechodzenia przez bramki biletowe, a co za tym idzie nie ma potrzeby okazywania biletu. Biletu na metro nie należy zginać, ponieważ niemal na pewno będą problemy z włożeniem go do bramki przy wychodzeniu ze stacji. Bilet należy mieć przy sobie ponieważ zdążają się czasami kontrole biletów w wagonikach. Obecna kara za jazdę bez biletu to 10 funtów.
3. Autobusy	do góry
W komunikacji miejskiej w Londynie każdego dnia pasażerów przewozi ponad 6 800 autobusów w ponad 700 różnych kursach. Daje to według oficjalnych danych wręcz zawrotną liczbę około 6 milionów pasażerów rocznie. Plusem w tym przypadku jest to, iż posiadacze popularnej „oysterki” mogą poruszać się czerwonymi (zazwyczaj) autobusami w każdej strefie. Minusem zaś to, że nie zawsze transport ten działa tak, jak powinien. - Mieszkam w trzeciej strefie, nieopodal Chiswick Park. Dojazd gdziekolwiek ze względu na rozkład jazdy jest czasami horrorem. Zdarza się, że albo nie ma autobusu w ogóle, albo jadą dwa naraz. Do tego jednak tutaj trzeba przywyknąć - mówi Paulina Cichoń.
4. DLR i National Rail	do góry
Londyńska metropolia proponuje również kolejkę miejską DLR i National Rail, kolej państwową, łączącą Londyn z resztą kraju. Jest ona punktualna, bardzo sprawna i dobrze rozwinięta. - W Polsce zdarzają się różne wpadki. Tu tego nie ma. Ilekroć wyjeżdżam z mężem poza Londyn, nie mam absolutnie problemów z dojazdem - dodaje Paulina. A ci z nas, którzy latem wybierali się w ten właśnie sposób nad morze zapewne to potwierdzą. Keep smiling! Transport w Londynie rządzi się swoimi prawami. Oprócz rozeznania w rodzajach transportu, który wpływa na czas podróży i koszty, potrzebna jest jeszcze znajomość topografii miasta. Niewątpliwie ułatwić to może popularna „A-Z-etka. Tym, którzy nie zaopatrzyli się w ten przewodnik, pomocne są wszelkie informacje dodatkowe, w postaci znaków i napisów. Chętnie pomocą i radą służą również pracownicy transportu publicznego. Co może niewątpliwie rekompensować wszelkie niedogodności podróży. W tak rozbudowanym systemie dominuje, wbrew rozmaitym przeciwnościom losu, jedna zasada: keep smiling!
5. Bilety	do góry
Londyn podzielony jest na 6 stref - kupując bilet trzeba zwrócić uwagę pomiędzy jakimi strefami będzie się podróżowało. (Pierwsza strefa obejmuje najbardziej popularne miejsca Londynu, tj. centrum, i jest oczywiście najdroższa.) Bilety można kupić na każdej stacji metra. Można płacić gotówką (niektóre automaty przyjmują tylko monety, inne również banknoty), jak również kartą (niektóre automaty przyjmują brytyjskie karty debetowe i kredytowe). Jeśli nie ma pewności jaki bilet kupić, wówczas najlepiej jest podejść do kasy (zawsze jest przynajmniej jedno okienko) - po podaniu przystanku początkowego i końcowego oraz rodzaju przejazdu obsługa wyda odpowiedni bilet. Jeśli zakupiony został zły bilet, to albo bramki nie będą chciały wpuścić na stację (czytaj poniżej), albo też nie będą chciały wypuścić. W tym drugim przypadku należy podejść do obsługi i dopłacić ewentualną różnicę w cenie. Jest kilka rodzajów biletów: Single - jednoprzejazdowy bilet pomiędzy dwoma konkretnymi stacjami Return - przejazd tam i spowrotem pomiędzy dwoma konkretnymi stacjami One Day Travelcard - jednodniowy bilet ważny na nieograniczoną liczbę przejazdów w określonych strefach przez cały dzień (do 4:30 rano następnego dnia). Obowiązuje (w danych strefach) na wszystkie linie metra, autobusów, kolei i DLR (kolejka jeżdżąca od centrum do wschodniej części Londynu, patrz kolorowe linie powyżej). One Week Travelcard - tygodniowy bilet działający podobnie do jednodniowego. Jednak aby go kupić należy posiadać Photocard - można ją wyrobić bezpłatnie na każdej stacji metra lub w sklepach Newsagents (należy mieć zdjęcie legitymacyjne, które można zrobić w automatach na niemal każdej stacji). One Week Youth Travel Card - tańsza o 30% od powyższej. Aby ją kupić należy mieć Student Photocard. Można ją wyrobić jeśli uczęszcza się na kurs dłuższy niż 6 miesięcy. Ważne: Youth Travelcard nie obowiązuje na kolej. Oyster - karta elektroniczna (Pre Paid), do której można doładować dowolna ilość gotówki. Przy każdym jednorazowym przejeździe odpowiednia kwota jest automatycznie pobierana. (Działa to na podobnej zasadzie jak telefony komórkowe na kartę - można zadzwonić tylko wówczas, jeśli stan konta jest dodatni.) Można również kupić karty tygodniowe, miesięczne i roczne. Więcej informacji można znaleźć na www.oyster.com. Przykładowe ceny: • tygodniowa karta oyster na dwie strefy (bez pierwszej) - Ł 14 • tygodniowa karta oyster na strefy 1-3 - Ł 26 • miesięczny oyster na dwie strefy (bez pierwszej) - Ł 53,80 • miesięczny oyster na strefy 1 - 3 - Ł 99,90 • dzienna travelcard: cena w godzinach szczytu (dla dorosłych), strefa 1-2 - Ł 7,20 poza szczytem, także strefa 1-2 - Ł 4,90 • pojedynczy przejazd obejmujący 1 strefę, z kartą oyster Ł 1,50 • bilet jednorazowy, bez karty oyster - Ł 3 • dzienne bilety grupowe (na metro, National Rail, kolej DLR), dostępne dla 10- lub więcej osobowych grup - Ł 3,5 dla dorosłych i Ł 1,00 dla osób poniżej 18. roku życia. Gdzie można kupić bilety oyster? • kasy na stacjach metra • automaty do zakupu biletów na stacjach • niektóre z kas na stacjach National Rail • punkty prywatnych, niezależnych dystrybutorów sprzedających bilety we współpracy z Transport of London • londyńskie centra informacji turystycznej • online na stronie: tfl.gov.uk/oyster • telefonicznie pod nr tel. 0845 330 9876
6. Metro w liczbach	do góry
• ilość mil przejechanych przez każdy pociąg w ciągu roku: 73 500 • całkowita liczba pasażerów przewiezionych przez metro każdego roku: 976 milionów • średnia prędkość pociągu: 33 km/h • długość trakcji: 408 km • najdłuższy tunel: East Finchley do Morden via Bank: 27,8 km • liczba ruchomych schodów: 412 • stacje z największą liczbą schodów: Waterloo 25 • najdłuższe schody: Angel 60 m • najkrótsze: Chancery Lane: 9,1m • liczba wind: 112 • najgłębszy szyb windy: Hampstead 55,2 m • najkrótszy: Westminster 2,5 m • stacje z największą liczbą platform: Moorgate i Baker Street - 10 platform • najruchliwsze stacje: Waterloo – 46 000 osób w godzinach szczytu oraz Kings Cross St. Pancras - 77,5 mln pasażerów w ciągu roku.

Opracowane na podstawie:

• opracowanie własne
• materiały z artykułu autorstwa Darka Zellera z: