Leeds. Od fabryk do karnawału
2011-01-30 09:22:46
Leeds to typowe przemysłowe miasto w północnej Anglii, w którym jak w lustrze odbija się historia industrialnej rewolucji. Polakom od razu staje przed oczami XIX-wieczna Łódź ukazana przez Andrzeja Wajdę w „Ziemi obiecanej”.
Jeszcze szesnaście wieków temu całą okolicę porastał gęsty las Loidis wchodzący w skład królestwa Elmet. Od lasu swoją nazwę wzięła niewielka gmina dworska, która w krótkim czasie stała się prężnym ośrodkiem handlowym. Na przełomie XVII i XVIII wieku Leeds było już kojarzone z licznie działającymi tu przerabiającymi wełnę manufakturami, jednak prawdziwy biznes zaczął się tu kręcić kilka dekad później z nastaniem rewolucji przemysłowej.
W tym czasie świat należał do takich ludzi, jak John Marshall, który znany był między innymi z tego, że zatrudniał dzieci. Jego przeciwnicy przytaczali historię o tym, jak to w 1832 roku w jednej z należących do niego fabryk 9-letni chłopak został rozebrany do naga, przywiązany do metalowej kolumny i pobity do nieprzytomności. Marshall jednak tymi głoszonymi przez obrońców praw nieletnich „wymysłami” zbytnio się nie przejmował i mozolnie budował swoje imperium.
Swoją karierę fabrykanta zaczął w roku 1791, kiedy to nad brzegiem rzeki Hol Beck zaczęły rosnąć na sześć pięter w górę mury fabryki Marshall’s Mill. Po ukończeniu budowy koła młyńskie napędzały 7 tys. wrzecion, a stało przy nich 2 tys. robotników. Czyniło to Marshall’s Mill największą przędzalnią swoich czasów. Jeszcze pokolenie wcześniej cały przemysł włókienniczy Zjednoczonego Królestwa opierał się na małych jednoosobowych warsztatach. Świat zmieniał się w zawrotnym tempie, a wraz z nim zmieniło się również Leeds.
Leeds and Liverpool Canal
Dzięki podobnym do rozwijanych przez Johna Marshalla biznesom położone w hrabstwie Yorkshire miasta rozwijały się w takim tempie, że wkrótce oparty na rzekach Arie i Calder system nawigacyjny zaczął się zapychać przewożącymi towary barkami. Już w roku 1766 zwołane zostało w Bratford pierwsze publiczne zebranie, na którym uzgodniono, że potrzebny jest nowy kanał, którym można by spławiać do portu w Liverpoolu wytwarzane w okolicy produkty. Kolejne cztery lata zajęło kreślenie planów i kosztorysów.
W roku 1774 gotowe były już niektóre elementy konstrukcji, w tym między innymi słynne Bingley Five Rise Locks – pięciostopniowa śluza w miejscowości Bingley, w której różnica pomiędzy najwyższym i najniższym poziomem wynosi ponad 18 metrów. Oficjalnie kanał został otwarty dopiero w roku 1816 i od tej pory nieprzerwanie służy jako wodna autostrada.
Nad brzegami kanału szybko zaczęły powstawać kolejne fabryki i chyba właśnie to w połączeniu z faktem, że w czasie jego budowy postanowiono wykorzystać szerokie, mogące pomieścić jednorazowo dwie łodzie śluzy spowodowało, że kanał przez całe XIX stulecie skutecznie współzawodniczył z koleją i był wykorzystywany komercyjnie jeszcze przez cały XX wiek.
Dzisiaj pływające po nim barki nie wożą już węgla, a część z nich przerobiona została na pływające przyczepy kempingowe. Tygodniowy koszt wynajęcia 5-osobowej łodzi wynosi około 1000 funtów. Wychodzi więc trochę więcej niż 28 funtów od osoby za jedną noc. Taniej niż w hostelu.
Karnawałowo, festiwalowo
Leeds West Indian Carnival to najstarsza tego typu impreza w Europie i za razem druga co do wielkości w Zjednoczonym Królestwie. Pierwszy karnawał w Leeds zorganizowali karaibscy imigranci w roku 1967. Od tej pory impreza odbywa się co roku w tym samym czasie, co jej londyński odpowiednik, czyli w ostatni weekend sierpnia.
Podczas trwającego trzy dni festiwalu ulice wypełnia kolorowy, ponad 150-tysięczny tłum. Odbywa się wtedy sporo koncertów, można też spróbowac karaibskiego i jamajskiego jedzenia, jak również kupić afrykańskie rzeźby, ubrania i flagi. Jeśli zamiast gorących karaibskich rytmów wolimy jednak tradycyjnego rocka, zawsze możemy wybrać się na Leeds Festival, który co roku gromadzi na scenie w Bramham Park największe nazwiska współczesnego showbiznesu. Chodzą słuchy, że w roku 2011 na festiwalu wystąpić mają m.in.: Muse, Green Day, The Strokes, My Chemical Romance oraz Pulp.
Leeds City Varieties
Szybko rozwijające się miasto potrzebowało jakiejś rozrywki. W połowie XIX wieku zrozumiał to właściciel pubu „White Swan”, niejaki Charles Thornton. W 1865 roku obok knajpy otwarta została pierwsza w Leeds rewia, która początkowo nazywała się „Thornton’s New Music Hall and Fashionable Lounge”. W latach swojej świetności teatr gościł na swoich deskach między innymi takie sławy, jak Charlie Chaplin oraz wielki Houdini.
W latach 1953–1983 powstawał tu niezwykle popularny wśród Brytyjczyków program BBC „The Good Old Days”, w którym usiłowano odtworzyć klimat dawnego wodewilu. Obecnie teatr jest jednym z trzech zachowanych na Wyspach budynków, w których wnętrzu wciąż można poczuć atmosferę wiktoriańskiego showbiznesu. Niestety, jeśli chcielibyśmy ją poczuć, musimy uzbroić się w cierpliwość. W styczniu 2009 roku w budynku rozpoczął się remont. Teatr ponownie swoje podwoje ma otworzyć latem tego roku.
Royal Armouries Museum
W pobliżu centrum miasta nad brzegiem rzeki Aire znajduje się Royal Armouries Museum. Placówka opiekuje się wiekową kolekcją broni będącej własnością Królewskiej Zbrojowni i prezentuje to wszystko, co nie zmieściło się w londyńskim Tower. Na wystawach zorganizowanych w pięć tematycznych galerii znalazło się ponad 8 tys. eksponatów, dzięki którym zapoznać się możemy z towarzyszącą od zawsze ludzkości sztuką wojenną. Najstarsze znajdujące się tu artefakty pochodzą z odległych starożytnych czasów. Najnowsze to naładowane elektroniką XX-wieczne cudeńka. Wstęp do muzeum jest bezpłatny.
http://www.magazyn.goniec.com
Uwaga: Właściciele serwisu nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za sposób w jaki są używane artykuły, bądź podejmowane decyzje na ich podstawie.
english version
Zgłoś nadużycie
Artykuł nie ma jeszcze żadnych komentarzy. Bądź pierwszy!