Robotnik czy pracownik?

Każdemu, kto pracuje w Zjednoczonym Królestwie, należą się pewne podstawowe prawa, takie jak płaca minimalna i prawo do płatnego urlopu.

Do tych, którzy poszukują pracy poprzez biura pośrednictwa pracy lub tzw. 'gangmasterów' (indywidualnych organizatorów pracy) odnoszą się pewne szczególne prawa - patrz niżej.

Wielu robotników uzyskuje lepsze prawa ze względu na to, że posiadają oni prawny status pracownika. Wyjaśnimy to poniżej. Wszystkie te uprawnienia pracownicze mogą być wymuszone prawnie. Można to osiągnąć poprzez Employment Tribunal- specjalny rodzaj sądu zajmujący się większością przypadków związanych z pracą - lub, w przypadku przynależności, dzięki pomocy związku zawodowego. Więcej szczegółów na ten temat zawartych jest w dalszej części.

Większość ludzi, którzy pracują w Zjednoczonym Królestwie, to pracownicy, dzięki czemu mają oni więcej praw. Ale wiele rodzajów pracy, które prawdopodobnie będą wykonywane przez osoby przyjeżdżające do tego kraju w celu znalezienia pracy krótkoterminowej- wliczając w to niemal wszystkie oferty biur pośrednictwa pracy - nie gwarantują statusu pracownika.

Jeśli odpowiesz "TAK" na większość pytań zawartych w rubryce pracownika, jesteś prawdopodobnie pracownikiem. Jeśli odpowiesz "TAK" na większość pytań w rubryce robotnika, prawdopodobnie jesteś robotnikiem.

 

pracownik

• Czy twój pracodawca wymaga pracy w określonych godzinach i płaci ci za ten wymiar godzin, niezależnie od tego, czy jest jakaś praca do wykonania?
• Czy twój pracodawca sprawdza co robisz i określa kiedy i jak masz to robić?
• Czy musisz osobiście wykonać pracą (np. nie możesz zwrócić się do innej osoby pracującej o wykonanie pracy w twoim imieniu?) ci
• Czy twój pracodawca zapewnia narzędzia i sprzęt potrzebne do wykonania pracy?
• Czy płaci on podatek i ubezpieczenie National Insurance w twoim imieniu (jakkolwiek, du;a liczba robotników ma potrącany podatek i składki ubezpieczeniowe z płacy; sam ten fakt więc nie oznacza, że jesteś pracownikiem)
• Czy jesteś w posiadaniu pisemnego porozumienia ze swoim pracodawcą, w którym wymienione jest sformułowanie 'umowa o pracę'?

Robotnik

• Czy twój pracodawca oferuje ci pracą i płaci za nią tylko wtedy, kiedy jest taka potrzeba?
• Czy możesz decydować kiedy będziesz pracować a nawet zrezygnować z danej pracy, kiedy ci ją oferują?
• Jeśli chesz, czy możesz posłać kogoś innego na swoje miejsce, by wykonał daną pracę?
• Czy musisz zabezpieczyć we własnym zakresie swoje narzędzia pracy?
• Czy musisz sam opłacać podatek i ubezpieczenie National Insurance?
• Czy posiadasz pisemne porozumienie, w którym wymienione jest sformułowanie 'umowa o świadczeniu usług'?

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, powinieneś szukać porady: związki zawodowe i biura doradcze rozumieją trudności natury prawnej, ale niektóre przypadki muszą być rozpatrzone przez kolegium do spraw zatrudnienia - Employment Tribunal.

2. Twoje prawa, jako robotnika
   
   Wszyscy, którzy pracują, wliczając w to również osoby zatrudnione przez biura pośrednictwa pracy, mają następujące prawa, począwszy od pierwszego dnia pracy:
   1. Krajowa Płaca Minimalna;
   2. prawa dotyczące wymiaru godzin (wliczając w to przerwy, urlopy, płacę otrzymywaną w czasie trwania urlopu i maksymalną ilość godzin w tygodniu roboczym);
   3. bezpieczeństwo i higiena pracy;
   4. prawo do przynależności do związku zawodowego; oraz
   5. ochrona przed dyskryminacją.
   1. Krajowa Płaca Minimalna
      

      • Jeśli nie są Państwo pewni, czy otrzymują odpowiednie wynagrodzenie, mogą Państwo sprawdzić to na stronie internetowej www.worksmart.org.uk/minwage_calc.php

        
        Napiwki, które uzyskasz bezpośrednio, nie są wliczane, natomiast napiwki wypłacane razem z płacą są w to wkalkulowane. Istnieją jednak dwie komplikacje:
        
        • Jakiego rodzaju potrącenia z twojej płacy mogą być prawnie dokonane? Jeśli zapewnione jest ci miejsce zamieszkania, maksimum Ł24.50 na tydzień może być potrącone (lub Ł3.50 na dzień , gdzie mieszkanie jest zapewnione na mniej niż pełen tydzień). W październiku 2004 roku wzrośnie to do Ł26.50 i Ł3.75. Nie oznacza to, że nie będziesz musiał płacić więcej, tylko, że taka kwota może być odjęta od twojej płacy przed określeniem, czy otrzymujesz minimalną płacę. Nic nie może być potrącone za zapewnione ci posiłki i przekąski. Jeśli masz zapewniony transport do i z pracy, pewna kwota może być potrącona. Nie istnieje tu ograniczenie i jest to powszechnym źródłem nadużyć.

          Pracodawca czasem zwraca się do pracownika o podpisanie odrębnej zgody na dokonywanie tych potrąceń. Jeżeli pracownikowi nie daje się wyboru miejsca zamieszkania lub usług, takie potrącenia mogą być bezprawne. Przed podpisaniem wszelkich umów zalecamy zwrócenie się o poradę do Biura Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau) lub telefonicznego poradnictwa nt. płacy minimalnej (minimum wage helpline), Tel: 0845 6000 678.

        • Co się dzieje w przypadku, gdy nie masz wyznaczonego wymiaru godzin? Niektórym osobom płaci się za ilość wykonanej pracy, a nie jej długość. W dalszym ciągu przysługuje ci ochrona minimalnej płacy, ale system, na którym to się opiera, był tak nadużywany, że postanowiono wprowadzić zmiany w październiku 2004 roku. Jeśli uważasz, że nie otrzymujesz minimalnej płacy, możesz złożyć skargę dzwoniąc bezpośrednio pod telefon ratunkowy Krajowej Płacy Minimalnej (National Minimum Wage) o numerze 0845 6000 678 (Anglia, Szkocja i Walia) lub 0845 6500 207 (Północna Irlandia). Jeśli jesteś członkiem, możesz również poszukiwać pomocy od związku zawodowego, lub też w biurze porad.
   2. prawa dotyczące wymiaru godzin (wliczając w to przerwy, urlopy, płacę otrzymywaną w czasie trwania urlopu i maksymalną ilość godzin w tygodniu roboczym);
      • Prawa dotyczące wymiaru godzin
        Zalicza się w to przerwy na odpoczynek, urlopy, płace urlopowe, pracę w nocy i ilość godzin, które możesz przepracować w każdym tygodniu. Dostępne są ulotki opisujące te prawa, które można uzyskać od Kongresu Związków Zawodowych TUC dzwoniąc do linii Znaj swoje prawa o numerze telefonu 0870 600 4 882.
      • Przerwy na odpoczynek
        Jeśli twój dzień roboczy trwa ponad sześć godzin, masz prawo do 20 minut przerwy na odpoczynek. Jakkolwiek, jeśli masz 18 lat lub mniej, wówczas masz prawo do 30 minutowej przerwy po czterech i pół godzinach pracy.
      • Urlop wypoczynkowy
        Powinieneś otrzymać cztery tygodnie płatnego urlopu w ciągu roku (20 dni roboczych + dni wolne od pracy = 4 tygodnie), pracując na pełnym etacie. Urlopem tym mogą być jednak objęte dni świąteczne, dokładną liczbę dni urlopowych należy więc sprawdzić w umowie o pracę. W razie niewykorzystania zaległego urlopu w momencie rozwiązania stosunku zatrudnienia pracodawca jest zobowiązany do zapłaty za niewykorzystane dni urlopu (Niektóre biura pośrednictwa pracy próbują 'obejść' to prawo twierdząc, że płaca za urlop jest wliczona w stawce godzinowej, w związku z czym nie są oni zobowiązani do dodatkowej wypłaty jeśli bierzesz urlop. Fakt, że twoja płaca zawiera sumą pokrywającą płacę za urlop oraz wysokość płacy za urlop, która jest wliczona w twojej płacy, powinien być jasno opisany w twojej umowie.) Zwróć uwagę, że zwyczaje, które są ci znane, takie jak wypłaty 13-tki (lub 14-tki) i dodatki urlopowe, nie są zwyczajowe w Wielkiej Brytanii.
      • Praca w nocy
        Osoby, które regularnie pracują w nocy, nie powinny pracować dłużej niż 8 godzin w każdym okresie 24 godzinnym. Przepisy Wymiaru Godzin pozwalają na pracą w nocy średnio przez okres 17-tygodniowy w ten sam sposób, który dotyczy tygodniowego wymiaru godzin pracy. Osobom pracującym w nocy przysługuje również prawo do bezpłatnych badań kontrolnych zdrowia.
      • Tydzień pracy
        Masz prawo nie przekroczyć średnio 48 godzin pracy na tydzień. To ograniczenie dotyczy średnio okresu 17 tygodni. Możesz zrzec się tego prawa, ale nikt nie może zmusić cię do rezygnacji z niego. Możesz również ponownie uzyskać to prawo w dowolnym momencie, jakkolwiek okres po którym uzyskasz ochroną praw, może potrwać do trzech miesięcy.
   3. Ochrona bezpieczeństwa i higieny pracy
      Obowiązkiem twojego pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy. W to powinno zaliczać się zapewnienie ci szkolenia, które obejmuje zagadnienia higieny i bezpieczeństwa pracy w twoim miejscu pracy. Istnieje wiele specjalnych zasad i reguł odnoszących się do tych miejsc pracy, które niosą ze sobą specyficzne zagrożenia dla pracowników.

      W razie obaw odnośnie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy należy się najpierw zwrócić do swojego przełożonego lub - jeżeli są tacy - przedstawiciela ds. bhp lub przedstawiciela związku zawodowego.

      Jeżeli nie przyniesie to rezultatów, można się skontaktować z państwowym urzędem nadzoru bhp (Health and Safety Executive) - infolinia 0845 345 0055. Aby móc porozmawiać w swoim języku, należy powiedzieć operatorowi, jaki to język. Wszystkie rozmowy traktowane są jako ściśle poufne.

   4. Ochrona przed dyskryminacją
      Masz prawo, by nie być traktowanym mniej przychylnie przez biura pośrednictwa pracy lub przedsiębiorstwa zatrudniające, niż inne osoby pracujące bez wzglądu na płeć, pochodzenie rasowe, niepełnosprawność, ciężę, orientację seksualną oraz wyznanie religijne, czy wiarę. Od 2006 roku, niezgodnym z prawem będzie dyskryminowanie przez pracodawcę robotników i osób poszukujących pracy, ze względu na ich wiek.
   5. Przynależność związkowa
      Masz prawo należeć do związku zawodowego. Jeśli jesteś członkiem, nie musisz tego zgłosić swemu pracodawcy. Nie możesz być dyskryminowany dlatego, że jesteś członkiem związku.
3. Twoje prawa, jako pracownika
   
   Jeśli masz prawny status 'pracownika', wówczas zyskujesz dodatkowe prawa, ale prawdopodobnie będziesz musiał początkowo pracować na tzw. okresie próbnym. Oznacza to, że prawa te nie przysługują ci od pierwszego dnia pracy, lecz jeśli nadal pracujesz u tego samego pracodawcy przez dany okres czasu. Poniższy paragraf opisuje dodatkowe prawa przysługujące pracownikom, i okres oczekiwania na ich uzyskanie. Poza nimi, w dalszym cięgu przysługują ci prawa odnoszące się do wszystkich robotników, które zostały omówione powyżej.
   1. Prawa przysługujące, kiedy składasz podanie o pracę
      
      • W procesie selekcji kandydatów, nie powinieneś być dyskryminowany bez względu na twoją płeć, pochodzenie rasowe, obywatelstwo, niepełnosprawność, orientację seksualną, wyznanie lub przynależność do związku zawodowego.
   2. Prawa przysługujące od pierwszego dnia pracy
      
      • Powinieneś otrzymać deklarację, zawierającą informację ile będziesz zarabiać i wszystkie potrącenia, które będą dokonane z twojej płacy. (To nie jest równoznaczne z umową o pracę, chociaż umowa o pracę może zawierać te informacje)
      • Masz prawo do 26 tygodni urlopu macierzyńskiego, nawet jeśli jesteś w cięży w momencie rozpoczęcia pracy.
      • Możesz wziąć bezpłatny urlop okolicznościowy związany z nagłymi sprawami rodzinnymi.
      • Jeśli jesteś w cięży, możesz wziąć wolne z pracy na wizyty medyczne.
      • Będziesz chroniony przed zwolnieniem z pracy z racji, między innymi: cięży, ujawnienia informacji w interesie publicznym lub działalności związkowej.
      • Masz prawo nie być dyskryminowanym ze wzglądu na swoją płeć (wliczając w to stan cięży), twoje pochodzenie rasowe (lub w przypadku obywateli krajów UE, twoje obywatelstwo), orientacją seksualną, wyznanie, jakikolwiek rodzaj niepełnosprawności lub przynależność do związku zawodowego.
      • W przypadku postępowania dyscyplinarnego lub skargi, masz prawo do obecności reprezentanta związku zawodowego lub wybranego przez ciebie współpracownika.
      • Masz prawo do tego, by twój związek zawodowy był uznany przez pracodawcą, i w przypadku decyzji większości pracowników, negocjował warunki zatrudnienia.
      • Masz prawo do tej samej płacy, co osoby innej płci, które wykonują tą samą albo porównywalną pracą.
      • Masz prawo, by potrącenia z twojej płacy (z wyjątkiem podatku dochodowego i ubezpieczenia National Insurance) nie były dokonywane bez twojej zgody na nie.
      • Możesz wystąpić z zażaleniem o zerwanie umowy, jeśli zostaniesz zwolniony z pracy bez otrzymania ustalonego wypowiedzenia, lub w przypadku, kiedy pracodawca łamie inne warunki zawarte w umowie o pracą.
      • Jeśli opłacasz składki National Insurance masz prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy z powodu choroby (Statutory Sick Pay), jeśli byłeś nieobecny z powodu choroby przez cztery dni z rządu.
   3. Prawa uzyskane po miesięcu
      
      • Musisz otrzymać tygodniowe wypowiedzenie w przypadku zwolnienia z pracy.
      • Jeśli zostałeś zawieszony w pracy ze wzglądów medycznych, musisz otrzymać wynagrodzenie.
      • Jeśli jesteś zwolniony, musisz otrzymać swoje wynagrodzenie za pracą.
   4. Prawa uzyskane po dwóch miesięcach
      
      • Masz prawo do pisemnej deklaracji warunków zatrudnienia, które powinny między innymi określać twoją płacę, godziny zatrudnienia, miejsce zatrudnienia, urlop, i inne dodatki, takie jak uprawnienia emerytalne. Chociaż pisemna deklaracja nie jest umową o pracą, istotnym jest posiadanie jej, ponieważ w przypadku ewentualnych problemów, może być wykorzystana w sądzie.
   5. Prawa uzyskane po sześciu miesięcach
      
      • Masz prawo do dodatkowych 26 tygodni urlopu macierzyńskiego (oprócz 26 tygodni opisanych wyżej).
   6. Prawa uzyskane po roku
      
      • Możesz wystąpić z zażaleniem o sprzeczne z przepisami zwolnienie, jeśli zostaniesz zwolniony przez pracodawcą bez uzasadnienia lub z pominięciem właściwej procedury zwolnienia. Masz również prawo uzyskać od pracodawcy pisemne uzasadnienie zwolnienia.
   7. Prawa uzyskane po dwóch latach
      
      • Masz prawo domagać się odprawy, jeśli twoja praca skończyła się i nikt nie został przyjęty do jej wykonania. Wielkość odprawy zależna jest od twojego wieku, płacy i okresu twojego zatrudnienia.

    Egzekwowanie swoich praw

   Pracodawcy odmawiają uznania twoich praw z wielu przyczyn.
   Czasem dzieje się tak, ponieważ nie zdają sobie sprawy ze swoich obowiązków. Czasem dzieje się tak, ponieważ do tej pory nikt nie oponował, ale w momencie sprzeciwu, wycofują się. A czasem dzieje się tak, ponieważ polegają oni na strachu i wyzysku w celu odniesienia własnych korzyści.

   Dla wszystkich praw opisanych w tej broszurce istnieje pomoc prawna.

   Nie oznacza to jednak, że to jest zawsze łatwy proces. Źli pracodawcy posuwają się do represji w stosunku do tych pracowników, którzy nalegają na swe ustawodawcze prawa. Najlepszą linią postępowania jest uzyskanie rady ze swego związku zawodowego. Jeśli nie należysz do żadnego związku, dobrze jest odnaleźć i zapisać się do takiego, który będzie najlepszy dla ciebie i twoich współtowarzyszy pracy, i zwrócić się z prośbą o pomoc do nich. W innym przypadku, można się zwrócić do jednej z organizacji opisanych poniżej.

   1. Wniesienie sprawy do kolegium do spraw zatrudnienia (Employment Tribunal)
      

      Employment Tribunal to specjalny rodzaj sądu, który zajmuje się zagadnieniami związanymi z zatrudnieniem. Są one mniej formalne niż sądy prawne. Czasem prawnicy są zaangażowani, lecz w mniej złożonych sprawach można skorzystać z pomocy przedstawiciela związku zawodowego, pracownika z biura porad lub samemu reprezentować swoją sprawę.

      Chociaż zdarza się, że niektóre osoby reprezentują siebie z sukcesem, my nie polecamy takiego postępowania. Powinieneś skontaktować się ze swoim związkiem, lub w przypadku, kiedy nie należysz do związku, powinieneś szukać porady, co do dalszego postępowania.

      Istotnym jest, by być świadomym, że większość zażaleń powinna być złożona w przecięgu trzech miesięcy kalendarzowych od momentu zaistnienia zdarzenia. W przypadku zagadnień związanych ze zwolnieniem z pracy, termin jest przedłużony do sześciu miesięcy.

    Więcej informacji i pomocy

   Istnieje wiele różnych organizacji, które mogą zapewnić porady i wsparcie. Niektóre, to urzędy rządowe, które zajmują się egzekwowaniem przestrzegania określonych praw, niektóre są niezalene od rządu i są w stanie zapewnić radę i informacje dotyczące wielu zagadnień.

   Biuro Porad Cywilnych (Citizens Advice Bureau- CAB)

   W większości miast znajduje się Biuro Porad Cywilnych CAB. Służby Biura Porad Cywilnych oferują nieodpłatne, poufne, bezstronne i niezależne porady. Każdego roku Biuro Porad Cywilnych CAB pomaga rozwiązać około sześciu milionów nowych problemów, które są kluczowe w życiu ludzi, wliczając w to długi, sprawy konsumenckie, zasiłki, sprawy mieszkaniowe, sprawy prawne, zatrudnienie i sprawy związane z imigracją. Doradcy mogą pomóc w wypełnieniu druków, pisaniu listów, negocjacjach z wierzycielami oraz mogą oni reprezentować klienta w sądzie lub przed kolegium sądowym.

   Możesz odszukać najbliższe ci Biuro Porad Cywilnych CAB na stronie www.nacab.org.uk lub w książce telefonicznej.

   Inspektorat Standardów Biur Pośrednictwa Pracy (Employment Agency Standards Inspectorate)

   Jeśli pracujesz dla biura, które źle cię traktuje i podejrzewasz, że może ono łamać prawo, możesz zgłosić swoje zastrzeżenia do urzędu rządowego, które ustala przepisy dla biur.
   Telefon: 0845 955 5105.

   Zrzeszenie Rekrutacji i Zatrudnienia (Recruitment and Employment Confederation - REC)

   Część biur pośrednictwa pracy (zwykle te lepsze) należy do Zrzeszenia Rekrutacji i Zatrudnienia (REC), które określa normy dla swoich członków. Jeśli twoje biuro ma umieszczony symbol REC w swoich biurach lub na używanej dokumentacji, wówczas możesz złożyć skargę do REC, jeśli uważsz, że łamane jest prawo pracy przez to biuro.
   Telefon: 020 7462 3260

   Kierownictwo do Spraw Higieny i Bezpieczeństwa Pracy (Health and Safety Executive - HSE)

   HSE może oferować rady i informacje dotyczące zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy.
   Telefon: 08701 545 500 (8.00-18.00)

   Telefon Ratunkowy Krajowej Płacy Minimalnej (National Minimum Wage Helpline)

   Telefon: 0845 600 0678

   Służba Doradztwa, Pojednania i Arbitrażu (Advisory, Conciliation and Arbitration Service - (ACAS))

   ACAS jest instytucją publiczną, której zadaniem jest promowanie dobrych stosunków w miejscu pracy. Ich krajowa linia ratunkowa zapewnia odpowiedzi na pytania dotyczące zatrudnienia i ogólne porady związane z prawami pracodawców i pracowników w pracy.
   Telefon: 08457 47 47 47 (9.00-16.30)

   Infolinia Służb Kolegium do Spraw Zatrudnienia (Employment Tribunal Service Enquiry Line)

   Informacje o wnoszeniu spraw i procedurach kolegialnych.
   Telefon: 08457 959 775 Jeśli uważasz, że twój problem może wynikać z dyskryminacji, wówczas następujące mogą być pomocne:

   Komisja do Spraw Równouprawnienia (Equal Opportunities Commission)

   Telefon: 0845 601 5901
   INTERNET: http://www.eoc.org.uk/

   Komisja do Spraw Równości Rasowej (Commission for Racial Equality)

   Telefon: 020 7939 0000
   INTERNET: http://www.cre.gov.uk/

   Komisja Praw dla Niepełnosprawnych (Disability Rights Commission)

   Telefon: 08457 622633
   INTERNET: http://www.disability.gov.uk/

   Prawo Pracy dla Homoseksualistów i Lesbijek (Lesbian and Gay Employment Rights)

   Telefon: 020 7704 6066
   INTERNET: http://www.lager.dircon.co.uk

• Uaktualnij art.
• Poleć
• Drukuj
• obserwuj
• Zgłoś nadużycie